گسترش جغرافیایی قورباغه ( جنس رانا )
این جنس در اکثر دنیا پراکندگی دارد و گونه جهان شمول آن ، رانا ریدیبوندوس است و از نظر تجاری گونه ای بسیار مهم محسوب می شود و در ایران نیز این گونه بومی بوده که طول آن تا ۱۷ سانتی متر و وزن قورباغه بالغ حداکثر تا ۵۰۰ گرم می رسد .
مناطق مستعد تکثیر و پرورش :
آبهای ساکن کم عمق در مناطق معتدله محل مناسب جهت تخم ریزی می باشند .
مناطق مرطوب و گرمسیر همچون مناطق جنوبی کشور و منطق مردابی فضای مناسبی برای پرورش قورباغه ها است
شرایط اپتیمم تکثیرو پرورش :
کیفیت آب :
برای رسیدن به رشد مطلوب پارامترهای کیفیت آب در طول دوره پرورش قورباغه بایستی مهیا باشد . درجه حرارت حدود ۲۶-۲۰ درجه سانتیگراد ، شوری ۶-۳ گرم در هزار ، ph5/7 -5/8 ، اکسیژن در مرحله تکثیر بین ۵-۳ میلی گرم در لیتر
آفت کشها و دیگر مواد شیمیایی غالبا برای قورباغه ها سمی هستند و حتی در غلطت های پایین می تواند محدودیت ایجاد کند .
مراحل تکثیر و پرورش:
پرورش قورباغه در پنج مرحله به شرح ذیل می باشد :
۱- پرورش مولد ۲- تکثیر ۳- پرورش لارو ۴ – پرورش بچه قورباغه ۵- پرواربندی
لارو قورباغه پس از سه هفته به بچه و بچه قورباغه پس از هفت هفته نگهداری در استخر به قورباغه جوان تبدیل می شود . واحدهای تولیدی بر حسب نوع سیستم به سه دسته تقسیم می شوند :
الف : تولید مصنوعی
ب : تولید نیمه طبیعی
ج : تولید طبیعی
تولید مصنوعی :
تکثیر مصنوعی قورباغه در جهان علم نوپایی است که از حدود ۳۰ سال گذشته در کشورهای بزریل ، آمریکا و جنوب شرقی آسیا شکل گرفته اما با توجه به اینکه تغذیه این جانور غذای زنده است و هزینه تولید غذای زنده و کارگر در ان کشورها گران است تکثیر مصنوعی آن چندان مقرون به صرفه نیست اما با توجه به اینکه در ایران غذای زنده برای تغذیه این جانور به وفور یافت می شود و همچنین شرایط آب و هوایی مساعد در کشور برای پرورش آن وجود دارد ، این صنعت در ایران میتواند موفق تر از کشورهای اروپایی باشد و با هدفهای مختلف شکل گیرد .
تولید نیمه طبیعی :
با حصار کشی در مناطق باتلاقی و واردات قورباغه های مولد برای تولید و پرورش نیمه طبیعی میتوان اقدام کرد . در کشور ژاپن از اجزای بدن قورباغه جهت درمان بیماری سل و همچنین ساخت دارو برای بیماریهای عفونی استفاده می شود .
شرایط تولید :
۱- مساحت کل ۴۰۰۰ متر مربع با سطح مفید پرورشی ۲۵۰۰ متر مربع و تولید ۲۰ تن در یک دوره یکساله می باشد .
۲- حوضچه های بتونی حدود ۷۰ درصد از مساحت مفید سالن تولیدی را شامل می شود و تولید در واحد سطح محاسبه می شود و ارتفاع حوضچه ها حدود ۸۰ سانتی متر لحاظ گردد .
۳- در متن پروانه صادر شده مساحت مفید محوطه تولیدی و مساحت کل حداکثر ۳۰ درصد بیشتر از مساحت مفید در نظر گرفته می شود .
۴- آب مورد نیاز ۵/۰ لیتر بر ثانیه برای واحدهای کوچک تا ۲۰ تن در نظر گرفته می شود .
۵- مزارع باید دارای فنس های توری به ارتفاع یک متر باشد و برا یجلوگیری از شکار پرندگان سطح مزارع باید با وسیله مناسب پوشانده شود .
جدول ظرفیت تولید قورباغه
تولید ( تن ) | سطح کل فضای تولیدی مورد نیاز ( متر مربع ) | سطح مفید فضای پرورشی مورد نیاز ( متر مربع ) | آب مورد نیاز بر حسب لیتر بر ثانیه | میزان اشتغالزایی | سطح مفید در حوضچه تکثیر |
۲۰ | ۴۰۰۰ | ۲۵۰۰ | ۰٫۵ | ۴ | ۵۰۰ |
۴۰ | ۸۰۰۰ | ۶۰۰۰ | ۱ | ۷ | ۱۰۰۰ |
۵۰ | ۱۰۰۰۰ | ۷۰۰۰ | ۱٫۵ | ۱۲ | ۱۵۰۰ |
۱۰۰ | ۱۵۰۰۰ | ۱۰۰۰۰ | ۲٫۵ | ۲۰ | ۲۰۰۰ |
۶- مقدار تولید حداقل هفت کیلوگرم در واحد سطح می باشد و حداکثر در سیستمهای متراکم ۲۰- ۱۶ کیلو گرم در متر مربع می توان تولید کرد
۷- یک سوم فضای استخرهای پرورش لارو و پرواربندی باید آبگیری شود .
۸- کف محوطه تولیدی باید قابل شستشو و دارای محل تخلیه آب باشد
۹- تولید در همه مناطق امکان پذیر است . لیکن به لحاظ کاهش هزینه انرژی در منطق معتدل و متمایل به گرم و مرطوب اقتصادی تر است .
۱۰- به ازای هر ۲۰تولید قورباغه ۴ اشتغال منظور می شود و در مراحل بعدی به صورت ۲۰ درصد محاسبه می شود .
۱۱- واحدهای تولیدی بر حسب ظرفیت سالیانه تقسیم می شوند که واحدهای کوچک ۲۰ تنی و بر اساس جدول مساحت برای سایر ظرفیتها تا حداکثر ۱۰۰ تن در سال محاسبه می گردد .
۱۲- استخر مولدین – جفتگیری و هچری لزوما مسقف می باشد ولی استخخرهای قورباغه های کوچک و بالغ بر حسب منطقه پرورش مسقف و یا غیر مسقف می باشد .
۱۳- مکان جفتگیری شیشه ای و قابل مشاهده و دسترسی می باشد و سایر استخرها بتنی یا فایبر گلاس باشد بهتر است
۱۴- مکانهای مورد نیاز برا یفعالیت مزارع پرورش قورباغه شامل ۱- بسته بندی ۲- آزمایشگاه ۳- سردخانه ۴- سالن سورت ۵- رختکن ۶- اتاق نگهبانی و … که به شرح ذیل می باشد :
ردیف | نوع تاسیسات | مساحت بر اساس بسته بندی ۴ تن در روز ( متر مربع ) |
۱ | سالن سورت | ۲۰ |
۲ | سالن بسته بندی | ۴۰ |
۳ | سردخانه بالای صفر | ۱۶* ارتفاع ۳ متر |
۴ | انبار ملزومات بسته بندی | ۱۲ |
۵ | رختکن | ۱۲ |
۶ | آزمایشگاه | ۱۴ |
قیمت جهانی هر کیلوگرم گوشت قورباغه شش تا هفت دلار است که تولید و صادرات آن میتواند ارزش اقتصادی بالایی داشته باشد. آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده، مصرفکننده و واردکننده گوشت قورباغه در جهان سالانه به طور متوسط هزار و ۵۰۰ تن گوشت قورباغه وارد میکند.
کشورهای بنگلادش، بلژیک، چین، اندونزی، ژاپن، مکزیک، هلند و تایوان بزرگترین صادرکنندگان گوشت قورباغه به کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه، ایتالیا و اسپانیا و کشورهای آمریکایی هستند.
تکثیر مصنوعی قورباغه در جهان علم نوپایی است که از ۲۵ سال گذشته در کشورهای برزیل، آمریکا و جنوب شرقی آسیا شکل گرفته اما با توجه به اینکه تغذیه این جانور غذای زنده است و هزینه تولید غذای زنده و کارگر در این کشورها گران است تکثیر مصنوعی آن چندان مقرون به صرفه نیست. اما با توجه به اینکه در ایران غذای زنده برای تغذیه این جانور به وفور یافت میشود و همچنین شرایط آب وهوایی مساعد در کشور برای پرورش آن وجود دارد، این صنعت در ایران میتواند موفقتر از کشورهای اروپایی باشد و با هدف صادرات شکل گیرد. اما تاکنون هیچ اقدامی برای شکلگیری این صنعت نشده است.
البته با توجه به اینکه پرورش قورباغه در اکثر کشورهای جهان پرهزینه است و بلوغ و رشد این جانور بیش از یک سال طول میکشد بیشترین میزان مصرف جهانی از طریق جمعآوری قورباعهها از طبیعت انجام میشود که با توجه به وجود گونههای مختلف این خزنده میتوان با جمعآوری این موجودات از طبیعت و فرآوری آن، برای صادرات اقدام کرد.
در این زمینه دکتر کاظم عبدی ـ سرپرست دفتر بهداشت و مبارزه با بیماریهای آبزیان سازمان دامپزشکی کشور ـ در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه شرایط آب وهوایی پرورش قورباغه همچون ماهیان گرمابی است، اظهار کرد: در اکثر نقاط کشور میتوان برای تکثیر و پرورش نیمه طبیعی و مصنوعی قورباغهها اقدام کرد.
پرورش قورباغه از سوی نماینده ولی فقیه در سازمان دامپزشکی کشور به منظور صادرات، حلال اعلام شده است، گفت:متقاضیان میتوانند با مراجعه به سازمان دامپزشکی کشور و اخذ پروانه بهرهبرداری برای واردات مولد گونههای گوشتی اقدام کرده یا از گونه «رانا» به خصوص قورباغه بزرگ بندراندزلی برای پرورش استفاده کنند. ضوابط بهداشتی تکثیر و پرورش این جانور همچون ضوابط بهداشتی دیگر آبزیان است و افراد متقاضی باید پس از اخذ موافقت اصولی از سازمان شیلات برای اخذ پروانه تاسیس و بهرهبرداری بهداشتی از سازمان دامپزشکی اقدام کنند اما چون هنوز متقاضی پرورش در این زمینه نبوده دستورالعمل بهداشتی آن توسط سازمان دامپزشکی تدوین نشده است.
۲۴ خانواده از گروه دوزیستان متعلق به قورباغههاست که شامل سه هزار و ۸۰۰ گونه مختلف میشود. در بین این گونهها، گونه(Rana) که در مرداب انزلی به وفور یافت میشود مصرف خوراکی و پرورشی دارد.
در جهان چهار نوع قورباغه (سبز، پلنگی یا لئوپارد، پیکرل یا اردکماهی و قورباغه بزرگ آمریکایی) بیشترین پرورش و مصرف انسانی دارند و از جنس « رانا» نیز در ایران گونههای زیادی وجود دارد که جهت پرورش و صادرات میتوان استفاده کرد. البته قورباغه بزرگ آمریکایی به دلیل درشت بودن از تمام قسمتهای بدنش جهت تغذیه استفاده میشود و از گونههای دیگر فقط از ران آنها استفاده میشود. با حصارکشی در مناطق باتلاقی و واردات قورباغههای مولد، برای تولید و پرورش نیمه طبیعی میتوان اقدام کرد و در صورتیکه هدف از پرورش آن استفاده از گوشت باشد تا وزن ۱۷۵ گرمی که مدت زمان آن شش ماه است نگهداری میشود و پس از فرآوری یا گوشت آن به صورت منجمد یا به صورت کنسرو شده صادر میشود و در صورتیکه هدف از پرورش این موجود استفاده از پوست آن باشد تا وزن ۲۵۰ گرم برای تولید چرم نگهداری میشود که پوست آن از لطیفترین و ظریفترین چرمهای جهان است. از اجزای بدن قورباغه در کشور ژاپن جهت درمان بیماری سل و همچنین ساخت دارو برای بیماریهای عفونی استفاده میشود.
پرورش این جانور در پنج مرحله ( پرورش مولد، تکثیر تخم، پرورش لارو، پرورش بچه قورباغه و پرواربندی) انجام میشود، افزود: لارو قورباغه پس از سه هفته به بچه و بچه قورباغه پس از هفت هفته نگهداری در استخر به قورباغه جوان تبدیل میشود.
با توجه به اینکه قورباغهها از غذای زنده از جمله: کرمها، ماهیان ریز، شفیره حشرات و … تغذیه میکنند و غذای زنده در ایران فراوان است و هزینه تهیه آن کمتر از دیگر کشورهاست و همچنین هر مولد ماده نیز سه تا پنچ هزار تخم میگذارد که پیش از ۶۰ درصد بازماندگی دارد، تکثیر و پرورش و صادرات این جانور توجیه اقتصادی و ارزآوری خوبی دارد. مناطق مرطوب و گرمسیر همچون مناطق جنوبی کشور و مناطق مردابی فضای مناسبی برای پرورش قورباغههاست.
البته انتظار میرود قبل از شکلگیری این صنعت همه جوانب آن درنظر گرفته شود که همچون برخی دیگر از صنایع از جمله صنعت تکثیر و پرورش میگو پس از گذشت سالها و صرف سرمایههای بالا، روبه افول نرود.
قورباغه « گوشت رانش» شهرت بسیاری برای خود دست و پا کرده است، گوشتی که در رستوران های بسیار گران قیمت به روش های مختلف از جمله خوراک پخته و سرو می شود و در بسیاری از کشورهای جهان به صورت کنسروی هم به فروش می رسد. البته همین موضوعات و به اضافه پوست قورباغه و کمپوست این حیوان باعث شده تا قورباغه و پرورش آن در جهان به تجارتی پر سود تبدیل شود و کشورهایی که شرایط آب و هوایی مناسبی برای پرورش این حیوان دارند برای پرورش و فروش و صادرات آن دست به کار شوند.
در این بین شرایط آب و هوایی مناسب در ایران هم می تواند علتی باشد تا در سال های گذشته گروهی به فکر پرورش قورباغه در کشور و صادرات و فروش آن باشند. البته در این بین باید توجه داشت که به دلیل اینکه خوردن گوشت و تمام مشتقات حاصل از قورباغه در کشور از سوی علمای دینی حرام اعلام شده در کشور تنها امکان پرورش و صادرات گوشت و پوست قورباغه وجود دارد و نه فروش گوشت آن.
ایران پیش از انقلاب یکی از کشورهای صادر کننده گوشت قورباغه به کشورهای دیگر مانند ترکیه، فرانسه، آلمان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان و بسیاری از کشورهای دیگر بود و در آن زمان تنها قورباغه کشور که گوشت آن قابلیت صادرات داشت ( قورباغه رانا) شکار، پرورش و صادر می شد ولی با پیروزی انقلاب و به دلیل فتوای علما پرورش و صادرات قورباغه از کشور ممنوع شد. باید این نکته را هم در نظر گرفت که به دلیل شکار بیش از اندازه قورباغه رانا نسل این نوع قورباغه به صورت کلی در کشور در حال انقراض قرار گرفت و این نوع قورباغه به شدت کمیاب و نادر شد. اما ممنوعیت پرورش قورباغه باتوجه به پتانسیل کشور برای پرورش این حیوان و اشتغال زایی بعد از پیگیری های بسیار از حدود سال ۸۶ از سوی سازمان دامپزشکی کشور و با گرفتن فتوا از علمای دینی برداشته شد.