آنچه در این مقاله میخوانیم:
خیار دریایی چیست؟
خیار های دریایی (Holothuroidea خیارسانان) یکی از رده های خارپوستان هستند.
بهتر است که بدانید این جانوران به زیرشاخهٔ خارزیان (Echinozoa) تعلق دارند.
آن ها بدنی چرم گونه دارند و در اکثر مواقع در کف دریا ها زندگی می کنند. این موضوع را هم باید افزود که نام گذاری این جانوران به دلیل شکل خیار مانندشان است.
این جانوران نقش بسیار مهمی در اکوسیستم دریایی ایفا کرده اند چرا که به بازیافت مواد مغذی و تجزیه مواد غذایی کمک می کنند.
خواص دارویی خیار دریایی:
از خواص مهم درمانی خیار دریایی می توان به: بهبودی زخم، دریافت زیاد پروتئین، جلوگیری از آرتروز، جلوگیری از سرطان و … اشاره کرد. حال این خواص باعث شده است که در چین مردم آن را به عنوان غذایی با دستور العمل های مختلف سرو کنند. این جانوران فواید زیادی برای سلامتی به همراه خواهند داشت.
مهم است که بدانید کسانی که دست به این جانوران می زنند باید حتماً دست های خود را بشویند، چرا که در اثر گزش این آبزی فرد مصدوم احساس تحریک شدید پوستی، سوزش چشم، خارش و در موارد حاد و یا عدم رسیدگی پزشکی موجب کوری می شود.
تولید داروی سوختگی از خیار دریایی:
پژوهشگران ایرانی با استفاده از سم خیار دریایی مرهم سوختگی تولید کرده اند که در آزمایش اولیه، التیام بخشی آن چهار برابر بهترین پمادهای زخم و سوختگی موجود در بازار است.
خیار دریایی چند سال عمر می کند؟
با توجه به تحقیقاتی که در رابطه با طول عمر این حیوانات انجام شده به نظر می رسد که آن ها بین 8 الی 10 سال عمر می کنند.
معرفی گونه های خیاردریایی قابل ارزش در ایران:
دو گونه خیار دریایی را می توان در خلیج ها یافت :
۱- خیار دریایی معمولی (Thyon briareus) که رنگ آن قهوه ای کم رنگ و تا اندازه ۴-۵ اینچ رشد می کند، فربه و دور تا دور بدن آن را لوله های تغذیه ای پوشانده است.
۲- خیار دریایی کم رنگ با نام علمی (Cucumaria Pulcherrima)، که دارای بدنی متقارن و رنگ آن از سفید تا زرد کمرنگ تغییر یافته و طول آن به ۲-۱ اینچ می رسد همچنین دارای ۵ ردیف پای لوله ای تغذیه ای در امتداد بدن می باشد.
توسعه آبزی پروری گسترده مستلزم سرمایه گذاری های قابل توجه با دوره های بازگشت طولانی است.
کوچکترین گونه زمانی که به طور کامل رشد می کند به طول حدود چهار اینچ می رسد در حالی که بزرگترین گونه می تواند تا بیش از 10 فوت رشد کند! بدن آنها می تواند لوله مانند یا گرد باشد و بازوها یا سایر ویژگی های مشترک با بستگان خارپوستان خود ندارند.
خیار دریایی تولید شده در ژاپن دارای بزرگترین اندازه و بالاترین کیفیت است و از این رو قیمت بالاتری دارد.
خیار دریایی در کجا زندگی و یافت می شوند؟
خیار دریایی را می توان در آبهای عمیق دریاها و یا خلیج ها یافت و از پاهای لوله ای شان برای خزیدن ، حفر کردن شنها و رسوبات استفاده می کنند و قسمتهای عمده بدنشان بجز قسمت قدامی سر و خلفی را استتار می کنند.
تغذیه خیاردریایی:
خیارهای دریایی پلانکتونها و دیگر ذرات ریز نظیر مواد آلی موجود در بستر را مورد تغذیه قرار میدهند و برای این کار از شاخک های حسی( تنتاکل ) خود بهره می گیرند.
چرا خیاردریایی پرورش دهیم؟
خیار دریایی در کشورهای جنوب شرقی آسیا از جمله چین ، تایوان ، تایلند ، اندونزی ، کره ، فیلیپین و دیگر کشورهای شرق آسیا از اهمیت خاصی برخوردار است .
در بین این کشورها چین به عنوان بزرگترین تولید کننده ، مصرف کننده و وارد کننده خیار دریایی به شمار می رود . در طب سنتی این کشور ، از خیار دریایی برای تسویه خون ، درمان بیماریهای کلیوی و نیز بیماریهای پوستی استفاده می شود . مصرف سالیانه این آبزی در کشور چین ۱۲۰۰۰ – ۱۰۰۰۰ تن وزن خشک شده آن است .
این محصول به دو صورت تازه و خشک شده ، فرآوری و مصرف می شود و در چین یکی از محبوب ترین غذاهای دریایی محسوب می شود .
از آنجا که این آبزی با ارزش از طرفداران زیادی برخوردار می باشد ، روی آوردن به صنعت تکثیر و پرورش آن به صورت تک گونه ای و یا چند گونه ای با سایر آبزیان انکار ناپذیر می باشد .
از این رو بسیاری از کشورهای فوق الذکر در امر تکثیر و پرورش آن دارای تجربیات ، قدمت و سابقه ای چندین ساله می باشند
لذا با توجه به موارد فوق و دلایل ذیل روی آوردن به صنعت تکثیر و پرورش این آبزی می تواند اقتصادی بوده ضمن تولید یک محصول جدید به صنعت ورشکسته تکثیر و پرورش میگو کمک نماید .
- ارز آوری بودن آن ( هر کیلو گرم ۸/۲ دلار )
- استفاده از غذاهای ارزان قیمت در صنعت پرورش آن ( دیتریتها ) تنوع گونه ای و رشد نسبتا” سریع آن
- استفاده از آن در خوراک و دارو سازی
- تراکم پذیر بودن آن
- سموم به دست آمده از دستگاه ایمنی خیار دریایی دارای خواص ضد ویروسی ، ضد تومور و ضد بارداری است
- وجود ذخایر قابل توجه در سواحل جنوبی کشورمان
- تکثیر آسان و کم هزینه آن
- امکان کشت و پرورش آن با سایر آبزیان دیگر از جمله میگو
- کاهش بار آلی بستر محیط استخر ( در پرورش با میگو ) به واسطه تغذیه از مواد آلی و پسماند های غذایی به جای مانده از میگو باعث افزایش کیفیت محصول
- دامنه تحمل رنج وسیعی از تغییرات فاکتورهای آب از جمله شوری و دما
خیار دریایی از چند نظر دارای اهمیت می‌باشد:
1- از نظر تغذیه‌ای: به دلیل داشتن پروتئین بالا و چربی کمتر نسبت به سایر غذای دریایی دارای بازار بسیار مناسبی در کشورهای جنوب شرق آسیا می‌باشد.
2- از نظر دارویی: برخی از اشکال سرطان را درمان می‌کند به عنوان ماده ضدباکتریایی و ضدقارچی محسوب می‌شود در درمان بسیاری از بیماریها مثل بیماریهای کلیوی، پوستی،آرتروز و درد مفاصل استفاده می‌شود اعشاء بدن خیار دریایی سبب درمان بیماری صرع و ترشحات خیار دریایی دارای ویتامین E با آنتی‌اکسیدان است. در لوازم بهداشتی آرایشی بسیار استفاده می‌شود.
3- از نظر پرورش: بصورت توام با سایر آبزیان خیار دریایی را می‌توان با صدف پرورش داد.
محصولات تازه خشک‌شده و فرآوری شده خیار دریائی در دنیا از قیمت بالایی برخوردار است.
این گونه جزء باارزش‌ترین گونه‌های تجاری دنیا می‌باشد با توجه به ذخایر محدود این گونه تجاری درکشورمان و همچنین صید برداشت غیرمجاز ازدریا و صدمه دیدن ذخایر و با توجه به اهمیت بازسازی ذخایر خلیج‌فارس و همچنین اشتغال‌زایی، سودآوری و ارزآوری بالا بازار بسیار مناسب خیار دریایی عملی شدن این طرح ضروری می‌باشد.
صفت مهم اکولوژیک خیارهای دریایی
برگرداندن امعا و احشا و ترمیم نمودن آن ها:
تحت شرایط فقر با ضعف زیست محیطی خیار های دریایی می تواند امعا و احشا خود را برگردان نمایند.
که این مسئله شامل معده، روده، درخت تنفسی، شبکه عروقی خونی پشتی و گناد ها خواهد بود.
واژگون کردن امعا و احشا معمولا متراکم کردن یا جمع کردن دیواره بدن می باشد.
امعا و احشا از میان کلوآک و مخرج واژگون خواهند گردید، عوامل زیست محیطی که باعث تحریک واژگونی می شوند شامل افزایش یا کاهش ناگهانی درجه حرارت، آلودگی آب و محرک های فیزیکی یا شیمیایی است.
